Główne prawa i obowiązki oskarżonego
Podejrzanego należy pouczyć go o jego prawach jeszcze przed przystąpieniem do pierwszego przesłuchania go. W szczególności należy poinformować go o prawie:
- Do składania wyjaśnień i odpowiedzi na pytania.
- Do odmowy składania wyjaśnień i odpowiedzi na pytania – bez konieczności uzasadniania swojej decyzji w tej kwestii i bez konsekwencji.
- Do informacji o treści zarzutów.
- Do składania wniosków o dokonanie danych czynności śledztwa czy dochodzenia (np. o zabezpieczenie konkretnych dowodów).
- Do korzystania z pomocy obrońcy (w tym do wystąpienia o obrońcę z urzędu).
- Do końcowego zapoznania się z materiałami postępowania przygotowawczego
- Do składania wniosków dotyczących dobrowolnego poddania się karze, wydania wyroku skazującego bez przeprowadzania rozprawy czy postępowania dowodowego.
Podejrzany powinien zostać pouczony o swoich prawach pisemnie, i potwierdzić to własnym podpisem.
Podejrzany nie jest więc obowiązany do dostarczania dowodów swojej winy ani dowodzenia swojej niewinności. Jedyne wyjątki od tej zasady mogą wyniknąć z jego obowiązków:
- poddania się oględzinom zewnętrznym ciała oraz innym badaniom niepołączonym z naruszeniem integralności jego ciała (wolno pobierać od niego odciski, fotografować go oraz okazywać innym w celach rozpoznania),
- poddania się badaniom psychologicznym i psychiatrycznym ,
- poddania się zabiegom na jego ciele (z wyjątkiem chirurgicznych) dokonywanych przez pracowników służby zdrowia z zachowaniem wskazań wiedzy medycznej (np. do oddania próbki swojej krwi).
W razie odmowy poddania się tym obowiązkom można dana osobę zatrzymać i przymusowo doprowadzić do wykonania koniecznych czynności. Dopuszczalne jest wówczas stosowanie siły fizycznej.
Ponadto, oskarżony jest obowiązany zawiadamiać organ prowadzący postępowanie o każdej zmianie swojego miejsca pobytu, jeżeli trwa on dłużej niż 7 dni (także gdy przyczyną zmiany miejsca pobytu jest pozbawienie wolności w innej sprawie). Musi stawiać się również na każde otrzymane wezwanie.
[stan prawny: lipiec 2015 roku]
- Oskarżeni w procesie karnym
Główne prawa i obowiązki oskarżonego
Jeszcze przed pierwszym przesłuchaniem podejrzanego należy pouczyć go o jego prawach ...
-
Wnioski dowodowe
W świetle aktualnie obowiązującej procedury karnej to strony, a nie Sąd, przeprowadzają dowody na sądowym etapie postępowania.
-
Prawo do zapoznania się z aktami sprawy
Koniecznym warunkiem skutecznego podejmowania działań przez stronę postępowania karnego jest uzyskanie dostępu do materiałów znajdujących się w aktach sprawy.
-
Zatarcie skazania
Zatarcie skazania jest instytucją niezwykle ważną z punktu widzenia zasady humanitaryzmu postępowania i polityki karnej.
-
Dochodzenie odszkodowania
Oskarżonemu, który w wyniku kasacji lub wznowienia postępowania został uniewinniony, przysługuje od Skarbu Państwa odszkodowanie za szkody oraz zadośćuczynienie za doznaną krzywdę.
