Postępowanie sądowe

Po zakończeniu postępowania przygotowawczego sprawa może zostać skierowana do sądu. Od tego momentu można mowa więc o sądowym etapie postępowania karnego – teraz to sąd, jest "gospodarzem" postępowania i decyduje o jego przebiegu. Stronami zaś: oskarżony i oskarżyciel (najczęściej więc: prokurator).

Jeżeli prowadzący postępowanie przygotowawcze uzna, iż dysponuje dostatecznymi dowodami popełnienia przestępstwa przez podejrzanego, może skierować do sądu akt oskarżenia. Powinno to nastąpić w ciągu 14 dni od daty zakończenia śledztwa lub dochodzenia w sprawie (7 dni jeżeli podejrzany jest tymczasowo aresztowany).

Akt oskarżenia powinien zawierać dane oskarżonego, dokładne określenie czynu, jaki mu się zarzuca wraz ze wskazaniem czasu, miejsca, sposobu i okoliczności jego popełnienia oraz jego skutki (zwłaszcza jeżeli w skutek czynu powstała szkoda). Do aktu oskarżenia należy także załączyć wykaz dowodów, o których przeprowadzenie wnosi oskarżyciel.

Sąd wyznacza następnie termin rozprawy, na której przedstawiane są dowody (przesłuchiwani są świadkowie, prezentowane są opinie biegłych). Zwykle rozprawa odbywa się jawnie (wyjątki od tej zasady są określone w rozdziale 42 Kodeksu Postępowania Karnego) i jest ustna (tzn., że uczestnicy procesu wypowiadają się ustnie przed sądem). Na początku odczytywany jest akt oskarżenia i prezentowane są dowody na poparcie go. Oskarżonemu jego obrońcy zawsze przysługuje ostatnie słowo.

Sąd dokonuje następnie oceny przedstawionego mu materiału dowodowego z uwzględnieniem zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego po czym wydaje i ogłasza wyrok.

Od niekorzystnego wyroku oczywiście można i warto składać apelację do sądu odwoławczego (w zależności od tego czy w pierwszej instancji orzekał sąd rejonowy czy sąd okręgowy sądem odwoławczym będzie sąd okręgowy lub sąd apelacyjny). Apelację należy złożyć w terminie 14 dni od daty doręczenia wyroku sądu pierwszej instancji wraz z uzasadnieniem.

Sąd odwoławczy nie prowadzi sprawy od początku lecz bada czy istnieją w danej sprawie określone w Kodeksie i wskazane przez wnoszącego apelację podstawy do uchylenia lub zmiany wyroku sądu pierwszej instancji.

[stan prawny: lipiec 2015 roku]